بررسی صفات مرفوفیزیولوژیکی و معرفی بیوتیپ‌های جمعیت پیچک (Convolvulus arvensis) دماوند

با بررسی تنوع رشدی و فیزیولوژیکی بیوتیپ‌های پیچک، می‌توان سازگاری و بقای جمعیت‌های این علف‌هرز را ضمن تغییر شرایط محیطی و عملیات مدیریت، توجیه کرد. پژوهش حاضر طی سال‌های 1384 تا 1385 در بخش تحقیقات علف‌های‌هرز مؤسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی‌ کشور با هدف شناسایی تنوع ‌مرفولوژیکی و فیزیولوژیکی جمعیت پیچک و معرفی بیوتیپ‌های این علف‌هرز در دماوند انجام ‌شد. بذرهای پیچک از مزرعه تحقیقاتی دماوند جمع‌آوری و در گلخانه‌ای با شرایط کنترل ‌شده کشت ‌شدند. اهمیت ویژگی‌های ‌مرفولوژیکی و فیزیولوژیکی بر اساس 43 صفت مرفوفیزیولوژیکی توسط تجزیه صفات به مولفه‌های اصلی (PCA) تعیین ‌شد. با توجه به اقلیم سرد و کوهستانی دماوند، بیوتیپ‌های پیچک بیشترین تنوع را در سطح برگ نشان دادند. علاوه‌ بر این، به‌ منظور شناسایی تنوع ریختی و رسته‌بندی بیوتیپ‌ها از تجزیه خوشه‌ای (کلاستر) استفاده ‌شد. نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ای، جدایی بیوتیپ‌ها را توسط دندروگرام سلسله مراتبی در 16 بیوتیپ (خوشه) نشان‌ داد. این امر مؤید نتایج حاصل از رسته‌بندی پراکنش بوته‌ها بر اساس ضریب رتبه در مولفه‌های اصلی بود. سطح برگ، با بیشترین بار عاملی (936/0) به عنوان مهم‌ترین صفت متمایز کننده بیوتیپ‌های پیچک دماوند محسوب می‌شود. به عبارت دیگر، در پیچک‌های دماوند، بیشترین تفاوت ژنوتیپی مربوط به سطح برگ آن‌ها بود. تنوع ‌مرفولوژیکی و فیزیولوژیکی بیوتیپ‌های پیچک دماوند، می‌تواند سازگاری آن‌ها را با شرایط محیطی و روش‌های مختلف مدیریت علف‌هرز توجیه کند. علت کنترل دشوار پیچک، درجه‌ی بالای چندشکلی فنوتیپی در این گونه است.